Sinds het laatste kwart van de 19de eeuw waren op tal van plaatsen in Vlaanderen studentenverenigingen ontstaan. Scholieren, seminaristen en universiteitsstudenten verenigden zich om zich in ernst en leute voor te bereiden op een actieve inzet in de Vlaamse beweging. Terecht wordt heel wat belang gehecht aan de studentenbeweging uit die tijd, want de generatie die kort na de eeuwwisseling in de studentenwereld aan het woord kwam, is juist die generatie die na de Eerste Wereldoorlog aan het woord zou komen in de leidende functies. In deze invloedrijke studentenbeweging kregen velen hun Vlaamse vorming. In de nabloei van de Rodenbachse Blauwvoeterij zou ook de studentenbeweging in Temse ontstaan. Midden het natuurrijke, sociaal-economisch, cultureel en toeristisch bloeiende Temse, met zijn groeiend Vlaams en sociale besef, en zijn toenemende politieke bewustwording ontkiemde – als een natuurlijke uitloper van allerlei gebeurtenissen en omstandigheden en zonder twijfel als resultaat van talrijke vakantieavond-vullende bespreking – Temses eerste duurzame jeugdbeweging wiens naam niet mis te verstaan was: Temsche Voorwaarts, met als leuze “VOORUIT VOOR ‘T GOED, MET BLIJ GEMOED”. Men schreef september 1898. De stichters waren Leo Lambrechts en Karel De Leenheer, humaniorastudenten aan het College te Sint- Niklaas. Het eerste lokaal was (het inmiddels afgebrande) “het Hollandsch Hof” (hoek Kasteelstraat – Scheldestraat).Tussen 1900 en 1939 fungeert de Katholieke Werkmanskring in de Akkerstraat als hoofdkwartier. De activiteiten beperken zich tot de zomervakantie en de verlofperiodes rond Kerstmis en Pasen, zodat men van een typische vakantiebond kan spreken. De eerste “hoofdman” en grote bezieler van de pioniersjaren was Karel De Leenheer (18/2/1885 – 18/2/1960). Seminaristen, hoogstudenten, leerlingen uit het normaal- en middelbaar onderwijs konden toetreden tot Temsche Voorwaarts. Tijdens de vakanties kwamen de leden bijeen in studiekringen, waar ze beurtelings een voordracht hielden.Tussen 1905 (gegevens van voor 1905 zijn helaas – met uitzondering van enkele – niet bewaard gebleven) en de Eerste Wereldoorlog vonden een 50-tal voordrachten plaats. De thema’s die het meest aan de orde kwamen, waren Vlaamse litteratuur en taalkunde, Vlaamse Beweging en maatschappijleer. Een paar leden – Leo de Nayer en Piet Van Rossem – publiceerden hun flamingante opstellen in de plaatselijke weekbladen: de “Gazette van Temsche” en “De Schelde”. Naast de studiekringen vormde toneel de belangrijkste activiteit. Toneel werd beschouwd als een hefboom tot culturele volksverheffing en versterking van het Vlaamse bewustzijn; daarnaast was er ook de vormende waarde voor de spelers. In 1902, vier jaar na de stichting, begonnen de studenten met toneelopvoeringen. Regisseur en grote bezieler was eens te meer hoofdman Karel De Leenheer, die trouwens zijn leven lang toneel regisseerde in onze gemeente en als dusdanig mede recht heeft op hetpredikaat: hij leerde katholiek Temse toneel spelen. De opvoeringen van Temsche Voorwaarts, die plaatsvonden in de feestzaal van de Katholieke werkmanskring in de Akkerstraat, lokten massale belangstelling en zorgden voor vermaak waarover in heel Temse en in de plaatselijke pers enthousiast werd gesproken en geschreven. De studenten organiseerden ook uitstappen en namen deel aan gouwmeetings, bedevaarten en bepaalde manifestaties. In 1905 werd de 20-jarige Karel De Leenheer, na het beëindigen van zijn studies in Sint-Niklaas, als hoofdman opgevolgd door Achiel Vercouteren. “Het tienjarige bestaan van de studentenkring wordt gevierd in 1909, met o.m. een optocht door de gemeente, waarbij bijna alle huizen bevlagd zijn. Karel De Leenheer schenkt zijn studenten hun eerste bondsvlag. Tijdens de schoolwetmanifestaties te Leuven in 1912 wordt het pronkstuk door tegenbetogers beklad met “rooie menie” . Iedereen is het dadelijk eens met het voorstel van Edward Poppe om deze “bloedvlekken” er niet uit wassen. Edward Poppe is al op de voorgrond getreden in 1908, wanneer hij tijdens een vergadering Vlaamse volksliederen brengt. Zijn aanzien bij zijn medestudenten blijft groeien en tot 1916 is hij de algemene hoofdman van Temsche Voorwaarts. De leden van Temsche Voorwaarts behoorden per definitie tot de burgerij of de middenstand. Arbeiders hadden toen immers geen middelen om hun kinderen te laten verderstuderen. Typisch voor de tijdgeest was echter dat alle leden een sociaal engagement werd gevraagd. Onder Edward Poppe ontwikkelden zich binnen Temsche Voorwaarts twee kernen: in de ene stond de culturele en recreatieve functie centraal, in de andere de maatschappelijke problemen. Edward Poppe was de voortrekker van de laatste groep, die o.m. aandacht ging besteden aan de sociale toestanden en aan de werking van pater Georges Rutten, de grondlegger van de Christelijke syndicale beweging in België. Op de gouwdag in Oostakker in 1912 werd aan de studenten gevraagd de “werkmanstoestanden” te leren kennen. Edward Poppe spoorde de leden van Temsche Voorwaarts aan huisbezoeken te doen in de armste wijken van de gemeente en post te vatten aan de fabriekspoorten, om zodoende de miserie van het werkvolk te kunnen vaststellen en overtuigd te worden dat daaraan moest worden verholpen. Hier werd de Vlaamse beweging uit het romantische vaarwater gehaald en in een meer sociale koers gestuwd, een tendens die overigens op vele plaatsen in Vlaanderen waarneembaar was. In de 15 bestaansjaren van Temsche Voorwaarts voor de Eerste Wereldoorlog had de studentenbond zich dankzij een schitterende werking een heel aparte plaats weten te veroveren in het welvarende Temse. Die hoogbloei van Temsche Voorwaarts – op een niveau dat later nooit meer zou worden geëvenaard – was voornamelijk te danken aan de grootsheid van een aantal leidende figuren, vooral universiteitsstudenten, die intellectueel en cultureel op een hoog peil stonden en zorgden voor een hoogstaande werking, waarbij zij er voortdurend in slaagden alle leden geestdriftig rond zich te scharen en te motiveren. Die eer komt voornamelijk toe aan toonaangevers als Karel De Leenheer, Achiel Vercouteren, Edward Poppe, Leo De Nayer, Karel de Schaepdrijver en Emmanuel Lejeune. Uit die vooroorlogse studenten generatie zijn grote kopstukken naar voren getreden, wier bekendheid de plaatselijke grenzen aanzienlijk heeft overstegen. De bekendste en de grootste is zonder twijfel Edward Poppe, wiens heiligverklaring nakend is. Edward Poppe is trouwens niet alleen de grootste vertegenwoordiger van Temsche Voorwaarts, hij is zonder discussie ook de grootste en bekendste Temsenaar in het algemeen. Edward Poppe, uit geschriften en getuigenissen treedt hij naar voor als een ongewoon begaafd en veelzijdig man, een sterke persoonlijkheid, bezielend leiderstype, diep christelijk en sociaal bewogen, genuanceerd flamingant, een wilskrachtig en altruïstisch schoon mens, naar wie allen die met hem omgingen waarderend en bewonderend opkeken. De literatuur die van bij zijn dood in 1924 ontstond, liep vooruit op zijn heiligverklaring en werd volledig in functie daarvan geschreven, met slechts weinig aandacht voor de historische Poppe, de man van vlees en bloed. Zodoende werd – op zijn zachtst gezegd – een onvolledig en vertekend beeld gecreëerd van deze krachtige, beminnelijke persoonlijkheid. Daardoor werd hem eigenlijk niet gegeven wat hem toekwam. Gelukkig gebeurde dit laatste de jongste jaren steeds meer. Dankzij het baanbrekende werk van E.H. Fernand Van De Velde is de ware Poppe opnieuw tot leven gekomen via een monumentale biografie in 4 delen. Het traditioneel geworden Poppebeeld wordt daarin aangevuld en scherper gesteld, waardoor een grotere, rijkere, levensechtere Poppe naar voor treedt. Die biografie is dan ook warm aan te bevelen, voor de leden van Temsche Voorwaarts en zij die zich aan het Temse van voor Wereldoorlog I interesseren, zeker het eerste deel: “De wereld van Edward Poppe” (met de foto van onze eerste bondsvlag op de achterflap). Deze wereld was immers vooral Temse, en het boek krioelt dan ook van Temsese figuren en omstandigheden; Temsche Voorwaarts wordt er tientallen keren in geciteerd. Andere leden van deze pioniersgeneratie die ruime bekendheid verwierven waren Piet Van Rossem en Karel de Schaepdrijver, evenals de gebroeders Edward en Frans Van Raemdonck. Vele anderen van die generatie verwierven weliswaar geen nationale bekendheid, maar ontplooiden zich tot uiterst verdienstelijke en betekenisvolle figuren op zeer uiteenlopende terreinen. De Eerste wereldoorlog was ook voor Temsche Voorwaarts een ramp. De meeste leden, ouder dan 20 jaar, werden opgeroepen om deel uit te maken van het Belgische leger, anderen boden zich aan als oorlogsvrijwilligers, zoals Piet Van Rossem, Karel De Schaepdrijver en de gebroeders Van Raemdonck. De eerste Temsenaar die omkwam aan het front, was een vooraanstaand lid van Temsche Voorwaarts: Emmanuel Lejeune. Deze 20-jarige student in de rechten aan de universiteit van Leuven, sneuvelde al in de eerste oorlogsmaand, augustus 1914, bij de slag van Namen. Overlijdensdatum: onbekend; zijn lichaam werd niet weergevonden en zijn begraafplaats is dan ook onbekend gebleven. Edward en Frans Van Raemdonck sneuvelden in de nacht van 25 op 26 maart 1917. Edward, brouwer, was 21, Frans, student, 20. Zij groeiden uit tot toonbeelden van broederliefde en symbolen van de Vlaamse strijd aan de Ijzer. Een vierde lid van Temsche Voorwaarts dat de oorlog niet overleefde, was Leo De Nayer, student in de rechten aan de universiteit van Leuven. Als luitenant van het 8ste Linieregiment was hij hiërarchisch de Temsenaar met de hoogste rang. Met het einde van de oorlog in zicht voerde hij op 15 oktober 1918 een verkenning uit op de vijandelijke stellingen in Torhout. Hij werd getroffen door een machinegeweer en bleef op slag dood. Hij was 26. Eind 1918 werd zijn stoffelijk overschot naar Temse overgebracht. Over deze nauwelijks bekende maar hoogstaande Temsenaar, één der leidende figuren van Temsche Voorwaarts, maakte Toon Brijssinck een studie. Tijdens de Eerste Wereldoorlog stond de werking van Temsche Voorwaarts, zoals vrijwel alle verenigingsleven, op een laag pitje. Na de oorlog was het gemakkelijk de draad weer op te nemen. De continuïteit was verdwenen: gesneuveld, of door omstandigheden verhuisd, of om activistische redenen naar Nederland gevlucht, of gewoon: te oud geworden of weggegroeid van de studenten. 5 jaar van bijnainactiviteit betekende ook dat, in termen van een jeugdbeweging gesproken, een generatie wa verloren gegaan. In feite was de nieuwe start dan ook een heroprichting. Het definitieve startschot werd de organisatie van een studentenlanddag in Temse op 18 augustus 1920. Die dag werden ook de gesneuvelde leden piëteitsvol herdacht. De eerste naoorlogse hoofdman was Leo Rombout, broer van priester Cyriel en neef van deken Jozef Rombout. In de twintiger jaren kon Temsche Voorwaarts maar moeilijk de herinnering aan het rijke verleden oproepen. Het aantal leden bleef beperkt en de werking was daarmee in verhouding. De evolutie van Temsche Voorwaarts verliep in feite parallel met de culturele achteruitgang van Temse: Het uitzonderlijke verdween en maakte plaats voor middelmatigheid. Net als het cultureel leven in Temse in het algemeen viel Temsche Voorwaarts in de twintiger jaren terug in de banaliteit. “